شعری چنان که باید

یکی آن‌ها که از خواندن شعر در پی دیدن تصویرپردازی و فضاسازی هستند، دیگر آن‌ها که به دنبال هنر کلامی و قدرت سخنوری می‌گردند، دیگر آن‌ها که روایت‌گری و ماجراگویی را خوش دارند، دیگر آن‌ها که واکنش‌های عاطفی شاعر بر ایشان اثرگذار است و می‌خواهند شعر هر گونه که باشد به دل بنشیند و حالتی را در خواننده برانگیزد.

بیشتر بخوانید: اخباری که در وبسایت منتشر نمی‌شوند!

او در بسیاری از قالب‌های شعر فارسی شعر سروده و برجسته‌ترین سروده‌هایش محدود به یک قالب خاص نیستند. منحصر دانستن هنر او به قصیده‌سرایی نادیده گرفتن بخش بزرگی از کارنامۀ هنری درخشان اوست. نکتۀ مهم اینجاست که مصفّا قالب­‌های گوناگون را برای سرودن به کار می­‌گرفت نه برای طبع‌آزمایی. او بخش مهمّی از خلاقیت هنری و توانایی ادبی خود را در قالب‌های متنوع بروز داده‌است و در این قالب‌های متنوع شعرهای جدی و عاطفی خود را سروده‌است و حرف‌های اصلی و عمدۀ خود را زده. نگاه او به چهار­پاره و مسمّط و ترکیب‌بند و دیگر قالب­‌های ترکیبی مانندِ یک شاعر انجمنی و تقلیدپیشه نبوده‌است که بخواهد در کارنامۀ ادبی‌­اش نمونه‌هایی از طبع‌آزمایی‌های خود را در قالب‌هایی به جز قصیده و غزل نیز ثبت کند و به یادگار بگذارد.

مهم­‌تر از قالب و جنبه‌­های لفظی، جوهر شعریِ سروده‌­های مصفّاست. این جوهر شعری به اعتقاد نگارنده در واکنش عاطفی شاعر به رخدادهای زندگی نمود می‌یابد. هنگامی که این واکنش عاطفی با توانایی شاعر در تعبیر و بیان همراه شود شعر برجسته و تأثیرگذار پدید می­‌آید. شعر مصفّا شعر رخدادمحور است. یعنی او از حادثه‌­هایی که در زندگی برایش پیش آمده‌­است برای ما سخن می­‌گوید. بی‌­تأثیریِ شعرِ برخی از شاعرانِ تقلیدگرا با همۀ سخندانی و استادیشان از آن روی است که مایۀ سرودنشان بیشتر تتبّع دیوان­‌های دیگران است تا رخدادهای زندگی خودشان. امّا در بسیاری از شعرهای برجستۀ مصفّا با همۀ پیوندی که درآن­ها با سنّت شعر فارسی دیده می­‌شود، آشکار است که مایۀ سرودن، زندگی شاعر بوده‌ ­است و واکنش او به رخدادهای زندگی. چنین است که شعر او از نظر جنبه‌­های انسانی غنی است. و این برخاسته از خنثی نبودنِ شاعر و موضع داشتن او نسبت به جهان است. چنین شاعری نمی­‌تواند از رخدادهای زندگی­‌اش بی­‌تفاوت بگذرد. چنین شاعری ناراحت می‌شود برمی‌آشوبد می‌ستاید می‌نکوهد دریغ می‌خورد نهیب می‌زند مویه می‌­کند و واکنش نشان می‌دهد و همۀ این‌­ها را به شعرش راه می‌دهد. از همین روی شعر او اثرگذار است و درگیرکننده و حتّی گاه برخورنده. شاعر چنین شعرهایی به جای دم زدن از عالم لاهوت و ملکوت و هپروت برای ما از زندگی خود می‌­گوید و از این که روزگار با او چه کرده‌­است و برایش چه سرنوشتی رقم زده­. و طبیعی است که سخنش کشش خاصّی داشته باشد، برای ما که هم‌سرنوشت و هم­‌روزگار اوییم.

در ادامه شعری از استاد می‌آید که برای نخستین‌بار در «ایرنا» منتشر می‌شود.

من کیستم؟

نه ذوق گفتار کسی در گوش سنگین

نه شوق دیدار کسی در چشم گریان

در جان و دل افسردگی در جسم سستی

در چشم و گوش آزردگی در دست نقصان

جان خانهٔ دل‌مردگی تن لانهٔ درد

قربان‌سرای شوق، این، گور امید آن

فرمان‌پذیر ظلمِ تب در ظلمت شب

فرمان‌بر حکمِ تعب در روز رخشان

شوریده از غوغای دل جان‌خانهٔ تن

آشفته از شکوای تن دل‌خانهٔ جان

حسرت‌فزای تن دلی صد جا شکسته

غربت‌سرای جان تنی یکباره ویران

تدبیرسازِ سر دلی یکدل جنون‌رای

سامان‌ترازِ دل سری یکسر پریشان

افتاده در پای غمی بنیان‌کنِ عمر

فرسوده در دست بلایی مرگ‌بنیان

۸ آبان ۱۳۵۱

برچسب‌ها مظاهر مصفا ایران‌ شناسی پروندهٔ خبری یاد بعضی نفرات (یادبود درگذشتگان فرهنگ و هنر در سال ۱۳۹۸)

منبع: ایرنا

کلیدواژه: مظاهر مصفا ایران شناسی مظاهر مصفا ایران شناسی رخدادهای زندگی

درخواست حذف خبر:

«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را به‌طور اتوماتیک از وبسایت www.irna.ir دریافت کرده‌است، لذا منبع این خبر، وبسایت «ایرنا» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۲۷۳۱۸۳۷۹ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتی‌که در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.

با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.

خبر بعدی:

جایگاه میرنوروز از نگاه ملی مغفول مانده است

ایسنا/لرستان یک نویسنده و پژوهشگر معتقد است: جایگاه میرنوروز از نگاه ملی مغفول مانده است.

محمدجعفر محمدزاده امروز (۱۵ اردیبهشت ماه) در دومین نشست ایوار درباره شعر میرنوروز که در محل دانشنامه مطبوعات ایران برگزار شد، بیان کرد: بازخوانی اشعار عرفانی و تعلیمی میرنوروز نشان می‌دهد جایگاه این شاعر مهم عصر صفوی در گنجینه شعر فارسی مغفول مانده است. شاعرانی مانند میرنوروز را باید از نگاه ملی ارزیابی کرد و بررسی آثار او باید مقوم هویت ملی ما در چارچوب ایران فرهنگی باشد. 

رئیس دانشنامه مطبوعات ایران ادامه داد: اگرچه وجه غالب اشعار میرنوروز سبک هندی بوده، اما تاثیرپذیری او از شاعران سبک عراقی و آثار شاعرانی مانند نظامی مشهود است.

نویسنده کتاب «بیداری در باغ مومیایی» افزود: همان‌طور که امروزه بیش از ۴۰۰۰ رباعی الحاقی و منسوب به خیام وجود دارد، به دلیل تفوق وجه شاعرانگی و تاثیرگذاری میرنوروز بر ادبیات منطقه، اشعار فراوانی به این شاعر شیفته منسوب شده است که باید با نگاه علمی سره را از ناسره شناسایی کرد. 

شعر میرنوروز آمیخته با مضامین قرآنی است 

علی‌اکبر شکارچی، موسیقی‌دان و فرهنگ‌پژوه نیز در این نشست گفت: میرنوروز شاعری وارسته و آزاده بود که شعرش آمیخته با عشق و هنر است، گویی دست او در جیب خدا بوده است. شعر میرنوروز آمیخته با مضامین قرآنی است و تا شاعری درونش ‌پالایش نشده باشد اشعار پرشور دینی نمی‌تواند از درون او بجوشد. 

مولف کتاب «بیست ترانه کهن لری» تاکید کرد: اینکه تمنیات در کنار الهیات در شعر میرنوروز وجود دارد طبیعی و برخاسته از حقیقت روح انسان است. توجه به تمایلات نفسانی و ابعاد جسمانی بخشی از وجود آدمی است و دلیلی بر انکار آن وجود ندارد. 

خالق «کوهسار» و «بهارباد» با بیان خاطراتی از شکل‌گیری گروه چاووش در کنار اساتیدی مانند حسین علیزاده و زنده‌یادان هوشنگ ابتهاج، محمدرضا لطفی و پرویز مشکاتیان، افزود: ملودی‌های لری برخاسته از زندگی و طبیعت است و شعر میرنوروز نقش مهمی در بالندگی موسیقی لری داشته است.  

«میرنوروز» شاعری است که باید از نو شناخت 

کرم علیرضایی، نویسنده کتاب «میرنوروز، شاعر ناشناخته» نیز در دومین نشست ایوار، با اشاره به اینکه نگاه به میرنوروز باید تعدیل شود و تغییر کند و شخصیت این عارف و منتقد زمانه خود به درستی شناخته شود، گفت: دو چهره بودن این شاعر شیفته طبیعت شعر او است و نباید گاهی او را اهریمنی و گاه اهورایی دانست تا آنجا که امروز در زیست‌بوم او هیچ‌ کوچه‌ای حتی به نام او نیست. 

مولف «ترانه‌های لری میرنوروز» به جنبه‌های عاطفی شعر میرنوروز اشاره و اظهار کرد: آنیمای عشق در شعر میرنوروز تبلور دارد که نباید آن را هرزه پویی تلقی کرد. 

علیرضایی افزود: سه نوع زن در شعر میرنوروز برجسته است، زن اهورایی، زن اهریمنی و زن آرمانی و آنیمایی که جای بررسی روانشناختی دارد. 

میرنوروز شاعری سرآمد به لحاظ سبکی و زبانی است 

فرزین رسایی، مترجم و زبان‌شناس نیز در دومین نشست ایوار گفت: بررسی احوالات میرنوروز در پژوهش‌های امروز مغفول مانده است و توقع می‌رفت ادیب و محقق ارجمندی مانند عبدالحسین زرین‌کوب، در کارنامه آثار خود به معرفی شعر میرنوروز می‌پرداخت. 

وی آشنایی‌زدایی را هنر محتوم شاعران خواند و بیان کرد: در شعر میرنوروز هنجارگریزی و هنجارآفرینی‌های بسیار به چشم می‌خورد.  

او ادامه داد: موسیقی شعر میرنوروز چه به لحاظ آوایی و موسیقی بیرونی و چه به لحاظ ساختار عمودی و موسیقی درونی سرشار از ابتکار و نوآوری شاعرانه است. 

این مترجم و پژوهشگر زبان افزود: اشعار بسیاری به میرنوروز نسبت داده می‌شود که به دلایل سبکی و محتوایی می‌توان آنها را شناسایی کرد و از دیوان او سترد. 

رسایی با اشاره به ترجمه‌ناپذیری شعر، گفت: در جغرافیای میرنوروز مردم سرشت شاعرانه دارند و اتفاق زبانی در شعرهای میرنوروز و پدیدارشناسی شعر او شایسته بررسی بیشتر است. 

دوری میرنوروز از مراکز رسمی شعر عصر صفوی باعث غیبت او از تاریخ پژوهش‌های ادبی است 

در ادامه این نشست، یادداشت عبدالجبار کاکایی، شاعر خوانده شد. او با اشاره به اینکه بی‌توجهی میرنوروز به مرکز توسعه سبک‌های ادبی در قرن دوازدهم که اصفهان و شیراز بود، سبب شد تا در تاریخ پژوهش‌های ادبی کمتر از او یاد شود، تاکید کرد: میرنوروز بیش از نیایش‌نامه‌های فارسی و تحمیدیه‌هایش به واسطه مفردات گویش لری بین اهالی زاگرس طرف توجه بوده است. البته بین تحمیدیه‌ها و نعت‌هایش تا آثار غنایی از جهت فصاحت و بلاغت فاصله معناداری است که احتمالا به سیر تجارب شاعر برمی‌گردد. 

شاعر آثار «سال‌های تاکنون» و «آوازهای واپسین» با اشاره به سطح زیباشناختی آثار میرنوروز، افزود: قصه‌های عاشقانه برساخته از تک‌ بیت‌های میرنوروز، روال عادی تاریخ‌نویسی بومی سرزمین ماست که نیاکان ما در آثار نوابغ و نخبگان به بازکاوی رویاهای خویش می‌پرداختند. 

بازکاوی آثار شاعرانی مانند میرنوروز، مقوم زبان فارسی است 

ساسان والی‌زاده، نسخه‌شناس و فعال فرهنگی و رسانه‌ای هم که در نشست ایوار به‌عنوان کارشناس مجری حضور داشت، بیان کرد: جورچین گنجینه زبان فارسی با بازکاوی آثار شاعرانی مانند میرنوروز کامل می‌شود و کشف و معرفی این آثار مقوم زبان فارسی است. 

شاعر کتاب «هانا و بوطیقای ایوار» درباره جایگاه زن در آثار میرنوروز، گفت: میرنوروز شاعری است که زندگی در آثار او نبض تندی دارد. زن‌ستایی در شعر میرنوروز لطافتی دلنشین به اشعار او داده است، آنچنان که با آشنایی‌زدایی در شعر، استعاره «هِل» را برای معشوق به جای تصویر تکراری «گُل» به کار می‌برد که توجه به ارجاعات مفهومی و آرامش‌بخشی این واژه نشان از معماری لطیف ذهن این شاعر دارد. 

وی درباره نشست‌های ایوار توضیح داد: این حرکت فرهنگی مستقل هر ماه با نکوداشت یک چهره یا بازکاوی یک مسأله فرهنگی در بازآفرینی و معرفی فرهنگ لرستان در آیینه هویت و فرهنگ ملی تلاش دارد. 

ارجاعات پژوهشی ما به آثار سیاحان است 

اسعد غضنفری، فعال فرهنگی نیز در مراسم نکوداشت مقام میرنوروز، شاعر عصر صفوی، با تاکید بر اینکه به علت غلبه نداشتن رویکرد پژوهشی و بی‌توجهی به پژوهشگران بومی، ارجاعات و رویکرد ما در تحقیقات به آثار سیاحان غربی است، افزود: برای بازیابی هویت واقعی فرهنگ لرستان ضرورت دارد پژوهشگران به بازخوانی و بازیابی اسناد و منابع دست اول این جغرافیا دست یازند. 

این فعال فرهنگی با اشاره به مرارت‌ها و نحوه جمع‌آوری و تصحیح کلیات دیوان میرنوروز توسط زنده‌یاد استاد اسفندیار غضنفری امرایی در سال ۱۳۴۷ گفت: در آن زمان به‌جز در موسیقی، میرنوروز شناخته‌شده نبود و این میرعارف خداشناس را به نام شاعری لاابالی و هرزه‌گرد می‌شناختند. 

انتهای پیام